Bilindiği gibi önce kanser olmamak, daha sonra da kanser olmadan önce bunun belirtileri veya taraması varsa bunları yapma gerekliliği konusunda yazı dizimize başlamıştık. Kadın hastalıklarının kanserleri ile ilgili taraması olan ve kanser gelişmeden önce önleyebileceğimiz tek kanserin rahim ağzı kanseri (serviks) olduğunu belirtmiştik. Bir diğer kanser de meme kanseridir ancak, bu konu daha çok meme cerrahlarının konusudur. Serviks kanserinden korunmak için öncelikle bu kanserin %90 sebebi olan HPV (Human Papilloma Virüs)’ünden korunmamız gerekliliğidir. Bu virüsle karşılaşmadan önce de alabilinecek yegane önlem olan aşıdan bir önceki yazımızda geniş olarak bahsetmiştik.
Aşıdan bağımsız olarak da hala tüm dünyada rahim ağzı kanseri(serviks) taraması aşı olunsa da olunmasa da yapılması gereklidir ve çoğu ülkede tarama programları sürdürülmektedir. Pekala bu tarama nasıl yapılmaktadır?
Rahim ağzını oluşturan hücreler de sürekli kendini yenileyerek bu organın devamlılığını sağlarlar. Bu yaşam döngüsü yeni hücrelerin oluşup, eski hücrelerin dökülmesi ile devamlılığını korur. Smear testi (PAP Smear) de rahim ağzından dökülen hücrelerin bu konuda yetişmiş patologlar tarafından değerlendirilmesini içerir. Bu testin doğru sonuçlanması için son 3 gün vajinal herhangi bir ilaç kullanılmaması, son 24 saat içinde cinsel ilişkiye girilmemesi ve menstruasyon döneminde olunmaması gereklidir.
Peki bu test nasıl yapılır? Gerekli şartlara dikkat ederek hekime başvuran bir kadın önce jinekolojik muayene masasına yatırılır. Spekulum aleti kullanılarak rahim ağzı görüntülenir. Bu test için üretilmiş fırçalar ya da tahta dil basacağı ile rahim ağzından dökülen hücrelerin de bulunduğu akıntı örneği alınır. Daha sonra mikroskopta incelenmek üzere dikdörtgen bir cama yayılarak, gönderilecek olan laboratuarın isteğine göre ya saç spreyi kullanılarak ya da alkollü solüsyonda örnek sabitlenir. Örneği mikroskopta inceleyecek olan uzman patolog hekime gönderilir. Bu hekim hazırlanmış olan örnekleri çeşitli boyama yöntemleri ile boyayıp, hücrelerin özelliklerini kaydederek bir rapor haline getirir ve örneği alan hekime raporu gönderir. Bu rapor kesin sonuç değildir. Sadece görülmüş olan hücrelerin özelliklerinin yazıldığı bir rapordur. Bu raporu değerlendirip gerekirse ileri tetkik yapacak olan kişi, örneği alıp patoloğa göndermiş olan hekimdir.
Ne zaman smear alınmaya başlanmalı ve hangi sıklıkla devam edilmeli? İlk cinsel deneyim başladığından itibaren hayat sona erene kadar her yıl smear alınması gibi bir tarama yoktur. Tabii ki yüksek riskli, daha önce rahim ağzında hastalık sebebiyle tedavi görmüş ya da şikayeti olan olgulardaki takip farklıdır. Buna tarama denmez… Tarama, şikayeti olmayan (asemptomatik) kadınlarda, belirli periyotlarla yapılan testtir. Amaç; belirti veya kanser oluşmadan, kanser öncesi hücrelerin tespitidir. Tarama programı için dünyada belirlenmiş bir takım kurallar vardır. 21 yaşından itibaren 65 yaşına kadar her 3 yılda bir tarama önerilmektedir. 65 yaşına kadar taramalar negatif veya rahim alınmış ise de tarama sonlandırılır.
